Op de Hogeschool Utrecht (HU) zullen studenten en medewerkers binnenkort geen vertrouwde termen als Kerstmis, Pasen of Hemelvaart meer terugzien in het rooster. In plaats daarvan staat er voortaan simpelweg ‘feestdag’ of ‘nationale feestdag’.
De motivatie voor deze wijziging is helder: volgens het bestuur sluit deze keuze beter aan bij de diversiteit van de studentenpopulatie en het personeel. Bestuursvoorzitter Wilma Scholte op Reimer benadrukte: “Ik vind het belangrijk om er voor iedereen te zijn, en dat betekent ook dat ons rooster inclusief moet zijn.”
Achtergrond van de beslissing
De Hogeschoolraad had al in november 2024 een voorstel ingediend om religie-neutrale termen te gebruiken. Volgens de raad paste het exclusief benoemen van christelijke feestdagen niet langer bij een instelling waar studenten van allerlei religies en culturele achtergronden samenkomen.
Het bestuur besloot de raad te volgen. Daardoor werden Kerstmis, Pasen en Hemelvaart uit het rooster geschrapt. Dagen zonder religieuze lading, zoals Koningsdag en Bevrijdingsdag, bleven behouden met hun oorspronkelijke benaming.
Symboliek van de aanpassing
Voorstanders benadrukken dat het slechts gaat om een administratieve verandering: vrije dagen blijven vrije dagen, alleen de naam verandert. Toch ligt de gevoeligheid in de symboliek. Het benoemen of juist schrappen van eeuwenoude feestdagen zegt veel over de koers van een instelling.
Voor sommigen voelt dit als een logische stap richting modernisering, terwijl anderen het ervaren als een poging om belangrijke tradities uit het onderwijs te wissen.
Inclusie en islamitische feestdagen
De HU koppelt de wijziging aan een bredere strategie voor inclusiviteit. Naast het neutraliseren van christelijke feestdagen werkt de school aan een flexibeler toetsrooster dat beter rekening houdt met islamitische feestdagen zoals Suikerfeest en Offerfeest.
Het doel is dat studenten en medewerkers hun geloofsvrijheid kunnen beleven zonder nadelen bij tentamens of deadlines. Dit past bij de bredere wens om religieuze diversiteit in het onderwijs meer ruimte te geven.
Politieke kritiek barst los
Niet iedereen is blij met deze ontwikkeling. Vanuit de politiek kwam stevige kritiek. De ChristenUnie noemde het besluit “onbegrijpelijk” en stelde dat hiermee een stukje Nederlandse cultuur wordt uitgegumd.
Ook vanuit het CDA klonken kritische geluiden. Kamerlid Derk Boswijk stelde dat christelijke tradities onlosmakelijk verbonden zijn met Nederland. Volgens hem hoort het benoemen van dagen als Kerstmis en Pasen bij het onderwijs en zou het schrappen ervan een verkeerd signaal zijn.
Voorstanders van de maatregel
Tegenover de kritiek staan voorstanders die de aanpassing juist zien als een teken van vooruitgang. Zij vinden dat onderwijsinstellingen niet moeten leunen op één dominante religieuze traditie, maar ruimte moeten geven aan diversiteit.
Volgens hen maakt het gebruik van neutrale termen het rooster toegankelijker en minder exclusief. Zo voelt niemand zich buitengesloten en ontstaat er een omgeving die recht doet aan de samenstelling van de studentenpopulatie.
Breder debat over traditie en inclusie
De beslissing van de HU is geen losstaand incident. Het past in een bredere maatschappelijke discussie over de plaats van religie en traditie in publieke instellingen. Universiteiten, hogescholen en gemeenten worstelen vaker met de vraag hoe ze neutraal en inclusief kunnen opereren.
Tegenstanders zien dit soort stappen als cultuurverwatering, voorstanders als broodnodige modernisering. Juist in onderwijsinstellingen, waar jongeren gevormd worden, ligt de lat hoog en wordt elke beslissing scherp beoordeeld.
Wat betekent dit concreet voor studenten?
Voor studenten verandert er in de praktijk weinig. Ze blijven vrij tijdens de feestdagen, ongeacht de naam die in het rooster staat. De kerstvakantie blijft bestaan, ook al heet het voortaan ‘wintervakantie’ of simpelweg ‘feestdag’.
Toch maakt de symboliek veel los. Voor studenten met een christelijke achtergrond voelt het als een ontkenning van hun tradities. Voor studenten uit andere religies is het juist een stap richting gelijkwaardigheid.
Praktische gevolgen in het onderwijs
Naast de benamingen werkt de HU aan concrete aanpassingen in de planning. Het streven is dat studenten niet langer in de knel komen als hun geloofsfeesten samenvallen met tentamens of deadlines.
Daarvoor wordt gewerkt aan flexibele toetsmomenten en alternatieve planningen. Dit maakt het makkelijker om religieuze verplichtingen na te komen zonder studievertraging op te lopen.
Reacties vanuit de samenleving
Op sociale media ontplofte de discussie vrijwel direct na de aankondiging. Voorstanders prezen de HU voor haar moedige en vooruitstrevende besluit. Tegenstanders waarschuwden dat dit een glijdende schaal kan worden waarin alle tradities verdwijnen.
In talkshows en opiniestukken gaat het gesprek niet alleen over de HU, maar over de bredere vraag: hoeveel ruimte moet religie nog krijgen in het publieke domein?
Gevaren van polarisatie
Experts waarschuwen dat dergelijke discussies snel kunnen polariseren. Als groepen zich buitengesloten voelen, ontstaat er spanning die verder reikt dan de schoolbanken.
Het gevaar bestaat dat kleine administratieve beslissingen symbool worden voor een groter maatschappelijk debat waarin nuance verloren gaat.
Mogelijke gevolgen voor andere instellingen
De grote vraag is of andere hogescholen en universiteiten het voorbeeld van de HU zullen volgen. Als dat gebeurt, kan dit leiden tot een landelijke trend waarbij religieuze termen langzaam uit roosters en communicatie verdwijnen.
Voorstanders hopen dat dit meer inclusie oplevert. Tegenstanders vrezen juist dat het onderwijs steeds verder afdrijft van de culturele wortels van Nederland.
Toekomst van feestdagen in het onderwijs
Of Kerstmis en Pasen in de toekomst volledig verdwijnen uit officiële communicatie is onzeker. Voor nu lijkt de HU de eerste stap te hebben gezet.
De discussie zal de komende tijd ongetwijfeld doorgaan. Want of je het nu ziet als modernisering of als verlies: dat deze verandering emoties losmaakt, is duidelijk.
